Pochwica (inna nazwa-waginizm) jest specyficznym rodzajem zaburzeń seksualnych. Jest to stan, który sprawia, że mięśnie dna miednicy zaciskają się, uniemożliwiając stosunek, wprowadzenie tamponu czy wziernika podczas badania ginekologicznego. Wiele osób opisuje ten stan jako podobny do tego kiedy odruchowo zamykają oczy, gdy obiekt znajduje się zbyt blisko oczu. Stan ten jest wyjątkowo przykry i powoduje duże cierpienie, nie jest on jednak związany z problemem natury fizjologicznej. Pochwica jest mimowolnym, niekontrolowanym odruchem zaciskania mięśni. Reakcja ta powoduje ból, który może wahać się od łagodnego do poważnego dyskomfortu opisywanego jako bolesne i rwące pieczenie. Kobiety często myślą, że są „za małe” lub ich drogi rodne są niedrożne – co wymagałoby rozciągania lub przerwania. Wystarczy sobie wyobrazić jakie te bolesne ! Prawda jest taka, że u kobiet, które doświadczają pochwicy nie trzeba rozciągać lecz nauczyć kontrolować mięśnie wokół pochwy i radzić sobie z tą sytuacją.

Większość specjalistów uważa, że rokowania pochwicy są dobre. Niestety wiele kobiet decyduje się podjąć kroki związane z leczeniem dopiero po dłuższym czasie zmierzania się z tym wstydliwym problemem, a nawet po upływie kilku lat.

Przyczyny pochwicy pozostają niejasne, nie ma jednego konkretnego powodu. Badacze często identyfikują pochwicę z taką reakcją ciała, która jest odpowiedzią na strach czy obawy. Podłoża zaburzeń seksualnych kobiet mogą być zróżnicowane:

-nieadekwatna edukacja seksualna, ograniczony dostęp do pomocy zdrowotnej lub innej pomocy socjalnej
-ograniczony dostęp do informacji dotyczących antykoncepcji, aborcji, prewencji i sposobach leczenia chorób przenoszonych drogą płciową, traumy seksualnej oraz przemocy domowej
-Niepokój lub wstyd dotyczący ciała, atrakcyjności seksualnej czy sposób reakcji na kontakt seksualny
-Zahamowanie w związku z konfliktem pomiędzy normami seksualnymi związanymi z subkulturą, kulturą czy pochodzeniem, w szczególności w kulturach dominujących
-Brak zainteresowania, zmęczenie czy brak czasu dla rodziny, trudności w wywiązywaniu się z obowiązków w pracy
-Ignorancja lub zahamowanie komunikacji potrzeb i preferencji, inicjowania aktywności seksualnej, kształtowania jej formy i stymulacji
-Problemy związane z gotowością seksualna
-Awersja seksualna, brak zaufania, niemożność osiągnięcia satysfakcji seksualnej, strach przed stosunkiem lub jego konsekwencjami (ciąża, choroby)
-Oraz wiele innych

Dotychczas nie zostały wyjaśnione mechanizmy odpowiedzialne za pojawienie się pochwicy, toteż wielu badaczy podejmuje próby wytłumaczenia tego zaburzenia, dotykając różnych płaszczyzn. Ward i Ogden (1994) rozważają waginizm, jako obronę lub jako barierę mającą chronić je przed porzuceniem lub jako mechanizm obronny. Hiller (2000) opisała pochwicę jako fizyczną manifestację stanu braku poczucia kobiecej seksualności. Relacja między matką a córką wpływa na to, że młoda kobieta w życiu dorosłym postrzega się nie przez pryzmat tego, iż jest wartościową kobietą, lecz widzi siebie jako nieseksualną istotę. Zarówno Ward i Ogden (1994), jak i Hiller (2000) doszukują się etiologii pochwicy w źle funkcjonujących relacjach. Można również wyodrębnić grupę badaczy, którzy skłonni są definiować pochwicę jako zaburzenie lękowe, realizujące założenia fobii. Wśród kobiet z diagnozą pochwicy nie zaobserwowano jakoby depresja była jednym z czynników etiologicznych. Doświadczenie wczesnodziecięcych traum oraz molestowania seksualnego nie zostało potwierdzone. Badania jednak zwracają uwagę na podwyższony poziom niepokoju oraz podatność do zachowań lękowych (Fugl –Meyer i in., 2013 za: Watts i Nettle, 2010).

Nie wszystkie kobiety są takie same, ich potrzeby, odczuwanie satysfakcji oraz problemy, które mogą się z tym wiązać często są bardzo zróżnicowane. Tym, co najbardziej różnicuje kobiety między sobą, jest system wartości, podejście do seksualności, społeczne i kulturowe tło, ale również obecna sytuacja, w której funkcjonują – związek z partnerem, oczekiwania, nierozwiązane konflikty.

Leczenie odbywa się w zindywidualizowanym podejściu, uwzględniającym szeroki kontekst życia pacjentki oraz jej możliwości i potrzeby, kontekst dysfunkcji oraz wymiary jej manifestacji, uwzględniając relację partnerską, osobowość partnera oraz indywidualne wydarzenia w życiu pary.